Heel wat van het gekibbel van partners die een samengesteld gezin runnen gaat over de volgende vraag:
Wie staat op de eerste plaats: de nieuwe partner(relatie) of de (stief)kinderen?
De standpunten zijn doorgaans als volgt verdeeld:
De stiefouder die zelf geen kinderen heeft vindt meestal dat de partnerrelatie op de eerste plaats mag staan. Of – om het te nuanceren – deze vindt dat de partnerrelatie bij momenten wel eens op de eerste plaats mag staan, ook als de kinderen er zijn.
Concreet levert dat situaties op waarin de plusouder het logisch vindt dat er bijvoorbeeld eens een babysit ingeschakeld wordt in de week dat de kinderen er zijn, zodat het koppel naar het theater of iets dergelijks kan.
Argumenten die hierbij aangehaald worden:
“Jouw kinderen mogen best zien dat je voor mij gekozen hebt en met mij gelukkig bent.”
“Het is niet gezond voor je kinderen om je zo op te offeren. Ze moeten hun plek kennen.”
“Ik doe zo veel voor hen en geef al zo veel toe. Ik heb het recht om daar iets voor terug te krijgen.”
“Ze komen heus niets tekort.”
De gescheiden ouder – partner van bovenstaande – toont al dan niet begrip voor het standpunt van zijn of haar partner, maar heeft eerder de neiging om zich af te stemmen op de kinderen. Zeker naarmate de stiefouder meer klemtoon wil leggen op de partnerrelatie.
Veel gebruikte argumenten hierbij zijn:
“Mijn kinderen hebben al zo veel meegemaakt; het is belangrijk dat is hen een stabiele thuis bezorg en er voor hen ben.”
“Ik zie mijn kinderen al zo weinig.”
“In de kinderloze weken hebben we tijd om samen dingen te doen. Je wist toch dat ik kinderen heb?”
“In mijn vorige relatie was ik erg afhankelijk. Dat zal me nu niet meer overkomen. Ik laat me niet meer dicteren door een partner wat ik moet doen of laten.”
Dan zijn er natuurlijk ook nog mensen die zowel stiefouder als gescheiden ouder zijn. Het standpunt dat zij innemen verschilt per situatie. Enkele getuigenissen:
“Mijn partner heeft gemakkelijk spreken: haar kinderen zijn bijna altijd bij ons, maar ik zie die van mij slechts 1 weekend om de veertien dagen. Als zij er zijn wil ik echt geen compromissen sluiten. Ik wil er echt voor hen zijn.”
“Kinderen moeten hun plaats kennen. Dat heb ik geleerd uit mijn vorige relatie toen ik ook een nieuw samengesteld gezin vormde. Mijn dochter vond mijn toenmalige partner maar niks en ik liet me daardoor beïnvloeden omdat ik bezorgd was om haar en me schuldig voelde. Ze ging samen met ons uit eten en als ze er geen zin in had, annuleerde ik onze zaterdagmiddaguitstap. Uiteindelijk liep die relatie op de klippen. Ik heb mijn lesje wel geleerd. Nu heb ik terug een nieuwe partner en ik heb mijn dochter heel duidelijk gezegd: ‘ik kies voor deze man, je mag dat leuk vinden of niet, ik zal er voor jou zijn, maar ook voor hem.’ Vanuit die optiek vind ik dat de partner op de eerste plaats staat. Of eigenlijk: dat ik op de eerste plaats sta en mijn eigen keuzes mag maken. Kinderen heb je niet om te blijven pamperen, ze moeten uiteindelijk zelf het leven aankijken en hun weg gaan. Mijn huidige partner heeft zelf ook een dochter, maar laat zich erg door haar en zijn schuldgevoel beïnvloeden, zoals ik dat vroeger deed. Ik probeer hem uit te leggen dat dat niet gezond is, maar hij luistert niet. Ik voel me zo machteloos en gefrustreerd hierdoor.”
“Mijn kinderen hebben het veel moeilijker dan zijn kinderen. Dat komt omdat er heel veel conflicten zijn met mijn ex-man en de kinderen daar onder lijden. Op vrijdagavond als er gewisseld wordt en ze weer bij ons zijn, zijn ze onrustig en soms echt onhandelbaar. Bij zijn kinderen loopt dat zo niet. Ik vind dat zelf heel jammer en wou dat het anders was. Als mama wil ik er dan echt voor hen zijn. Ik wil hen de tijd geven om weer thuis te komen. Maar mijn man vindt dan dat ik te toegeeflijk ben en hem en zijn kinderen niet meer zie staan op zulke momenten.”
Hoe zit het nu? Wie heeft er gelijk?
Om deze vraag te beantwoorden wil ik eerst kijken hoe deze vraag zich stelt in een traditioneel gezin.
Als een koppel kinderen krijgt, is het logisch dat veel van de tijd en aandacht naar de kinderen gaat. Het is echter niet zo dat al de aandacht altijd naar de kinderen kan gaan. Het is nodig dat ook de partnerrelatie voeding krijgt en dat het koppel kinderloze tijd inlast. Zoniet zijn ze alleen maar ouders en niet langer geliefden. Dat blijkt een uitstekend recept voor relatieproblemen. ‘Wij leefden als broer en zus’ hoor je dan. Voor de kinderen werkt dat prima, maar het is doorgaans niet voldoende.
In een traditioneel gezin is het om die reden zo dat partnertijd ook in het belang is van de kinderen. Ouders laden zo hun batterijen op en dit komt het gezin ten goede.
In een samengesteld gezin liggen de kaarten anders. Partnertijd komt de niet-gezamelijke kinderen niet altijd ten goede. Zeker als deze kinderen problemen hebben met de scheiding of als ze zich niet veilig voelen door de nieuwe gezinstoestanden of hun ouder missen, hebben ze hierin extra aandacht en ondersteuning nodig. Die geef je niet door een avondje uit met je partner.
Toch is het in een samengesteld gezin ook zo dat het niet gezond is dat er geen aandacht naar de nieuwe relatie gaat. Anders spreek je van een één-oudergezin met een stiefouder als een vijfde wiel aan de wagen. Ik heb nog nooit een stiefouder ontmoet die tevreden is met die rol en ik hoop er ook nooit één te ontmoeten.
Dubbel fundament
In een traditioneel gezin is het fundament de partnerrelatie. De kinderen komen uit die partnerrelatie voort en hebben er baat bij dat er af en toe aan dat fundament gesleuteld wordt. De partnerrelatie en het ouderschap liggen bij dezelfde personen.
In een samengesteld gezin bestaat het fundament uit zowel de partnerrelatie als de ouder-kindrelatie. Beide relaties vragen exclusieve aandacht.
Trachten antwoorden op de vraag welke relatie het belangrijkste is levert in mijn ogen alleen maar verliezers op. Beide relaties zijn belangrijk.
Vervang de vraag ‘wie staat op de eerste plaats’ dus door ‘wie staat wanneer op de eerste plaats?’.
Pas als ieder het gevoel geeft dat er plaats is, dat er exclusieve aandacht is, dat ‘ie belangrijk is, zal er rust komen.
Luister hier naar de aflevering van mijn podcast,
met nog meer voorbeelden, tips en nuances over dit onderwerp >>
Twee veel voorkomende problemen:
- Een stiefouder die niet aanvaardt dat hij deel uitmaakt van een nieuw samengesteld gezin en zich niet neerlegt bij het feit dat ook de ouder-kindrelatie deel uitmaakt van het gezinsfundament, gedraagt zich niet als volwassene. Hij komt op de kind-plek te staan zodra hij begint te eisen dat ook met zijn behoeften rekening gehouden wordt.
- Een gescheiden ouder die alleen maar afgestemd is op de noden van het kind en daarin geen ruimte maakt voor de nieuwe partner heeft niet zelden kinderen die op de partnerplek staan. Dit is zeer schadelijk voor kinderen en maakt het onmogelijk voor de stiefouder om de juiste plek in te nemen.
Dit is mijn advies
Realiseer je dat je in een nieuw samengesteld gezin woont en dat je met een dubbel fundament zit. Maak voor elke relatie op het gepaste moment ruimte.
Erken dit hardop ten aanzien van elkaar zodat je niet hoeft verstrikt te geraken in een onbewuste concurrentieslag tussen de partnerrelatie en de ouder-kindrelatie.
Leven in een samengesteld gezin vraagt maturiteit
Omdat de structuur van het nieuw samengesteld gezin anders is klopt je buikgevoel niet altijd. Als je jezelf een speelbal laat zijn van die gevoelens en bijbehorende impulsen dan is het alsof je streeft naar een traditioneel gezin. Dat zal je ALTIJD zuur opbreken omdat je geen traditioneel gezin BENT.
Leven in een samengesteld gezin vraagt dus zowel van jou als van je partner om te leren omgaan met je gevoelens en impulsen. Enerzijds is het goed je gewaar te zijn van die impulsen omdat ze je helpen problemen aan te kaarten, maar anderzijds is het belangrijk je hoofd erbij te houden en je geen marionet te laten zijn van die impulsen.
Dit vraagt maturiteit. Niemand wordt echter volwassen geboren; de relaties en confrontaties in je leven leren je de nodige lessen om steeds meer maturiteit te ontwikkelen.
Hulp nodig?
Check hier hoe je bij me terecht kan of lees mijn boek ‘Relatiestress in je samengesteld gezin’.
Hoi Cindy,
Wat vind ik het spijtig dat jij zo ver van ons woont want ik kan mij volledig terugvinden in je artikels. Het doet zo’n deugd om eens begrepen te worden.
Ikzelf ben een gescheiden mama van één zoon van 13 jaar. 3 jaar geleden leerde ik mijn nieuwe partner kennen, liefde op het eerste gezicht. Samen met zijn 3 kinderen en mijn zoon willen we een nieuw leven beginnen en al vrij snel gaan we samenwonen in zijn huis. Dat het niet gemakkelijk ging zijn wisten we ook wel, maar dat we nu 3 jaar later beiden niet meer weten wat te doen hadden we zeker niet verwacht. Sinds november hebben de 2 oudste besloten om niet maar naar hun papa te komen omwille van mij. Ze hebben zoveel kleine frustraties door mij en kunnen niet leven met regels die wij samen opstellen. Mijn partner ongelukkig om zijn kinderen en ikzelf eigenlijk ook omdat ik me onbegrepen voel. Nu hebben de 2 meisjes een aantal sessies bij de psychologe erop zitten en gisteren tijdens het gesprek met hun papa is uitgekomen dat ze gefrustreerd zijn en niet meer willen komen. De psychologe zei direct dat je stiefouder geen recht hebt om regels op te stellen. Ik was bij dit gesprek niet bij en kan mijzelf niet verdedigen of verantwoorden. Ik weet helemaal geen oplossing meer. Ik zie mijn vriend nog altijd heel graag maar vrees dat hij binnenkort de beslissing gaat nemen dat mijn zoon en ik zullen moeten verhuizen. En ik zou niet weten waarheen. Hoe los je dit op?
S.,
Bedankt voor je reactie. Dit los je niet 1, 2, 3 op. De relaties in een nieuw samengesteld gezin vragen om ontwikkeling; jullie moeten naar elkaar toe groeien en dat kan een complex gebeuren zijn.
Dit zijn mijn bedenkingen bij je verhaal:
– waarom gaan jij en je partner niet eens naar de psychologe? ‘De oplossing’ zit volgens mij in jullie relatie. In verbonden gesprekken voeren over gevoelige onderwerpen als deze.
– als stiefouder laat je inderdaad de opvoeding van je stiefkinderen bij de biologische ouders, maar over het praktische reilen en zeilen in jullie huishouden mag jij wel degelijk je stem laten horen. Anders krijg je die situatie van het vijfde wiel aan de wagen, zoals ik in het artikel beschreef. Een vraag die daarom bij mij opkomt: heeft de psychologe wel kaas gegeten van nieuw samengestelde gezinnen? Of focust ze zich enkel op de kinderen en de scheidingsverwerking? Hier is meerzijdige partijdigheid nodig: de kant kiezen van alle betrokkenen.
Goede moed!
Cindy
Beste A.,
Hoewel ik heel goed kan begrijpen dat deze situatie hartverscheurend voor je aanvoelt, wil ik je enkele reflecties meegeven die misschien hard in je oren zullen klinken. Dat weet ik niet zeker, want ik ken je niet. Ik probeer een duidelijk antwoord te formuleren waar je misschien iets aan hebt.
Niet alle problemen in het leven en dus ook het nieuw samengesteld gezin zijn oplosbaar. Als psychotherapeut ben ik dan ook lang niet altijd bezig met het zoeken naar een oplossing. Wel ben ik bezig met vragen als: hoe kan ik beter omgaan met de situatie waarin ik leef? Wat zijn mijn keuzes? Hoe kan ik anders reageren? Wat zegt de situatie waarin ik verzeild ben geraakt over mij?
In het kader van je vraag wil ik je daarom op het volgende wijzen:
– je kan in een nieuwe relatie niet vanaf nul beginnen, hoe graag je dat ook zou willen. Je hebt een verleden en kinderen en een ex die deel uitmaken van het heden. Ze laten iets zien over de keuzes die jij gemaakt hebt. Voor die keuzes draag je de verantwoordelijkheid. Dat kan je leuk vinden of niet, het is zo. Het zijn keuzes waarvan je de gevolgen niet zomaar even uitwist door te scheiden en een nieuwe relatie te beginnen.
– Een nieuwe partner kan een mening hebben over wat je moet doen, maar de verantwoordelijkheid ligt bij jou. Je partner gaat totaal niet akkoord schrijf je, maar hoe zit het met jou? Ben jij akkoord? Durf je het oneens zijn met je nieuwe partner? En zo nee, wat zegt dat dan over je relatie? Je schrijft dat je dat totaal niet wil. Daar ligt het werk dat je te doen hebt: je nieuwe partner hiermee confronteren. Het is natuurlijk spannend over wat er dan tussen jullie twee gaat gebeuren: durven jullie dit soort moeilijke gesprekken aan? Kunnen jullie diep begrip opbrengen voor elkaars moeilijke positie? Mijn ervaring leert me dat de vaardigheid van op deze manier met elkaar spreken heel vaak nodig is om tot een meer evenwichtig samengesteld gezin te komen.
– En om het nog verder open te trekken zou ik je willen laten zien waar jij keuzes maakt. Als ik dit stukje tekst lees, lees ik vooral hoe je overgeleverd lijkt te zijn aan de beslissingen van anderen. De rechter. Je partner. Waar ben jij? Ook jij hebt regie. Jij hebt gekozen om bij je partner te gaan wonen. Jij hebt iets te zeggen in een partnerrelatie. Dus laat je stem horen! Niet om toestemming te krijgen, of gelijk te halen, maar om op je volwassen plek te gaan staan van verantwoordelijke ouder.
Ik wens je veel goede moed om eerlijke gesprekken te durven openen.
Van harte,
Cindy
Dag Cindy, heb een probleem ivm onze relatie. Ik sta tussen 2 vuren. Namelijk: mijn vriendin heeft mijn zoon persoonlijk aangepakt. Uitgescholden. Is niet goed te praten. Mijn zoon zegt nu: ‘papa je mag je relatie voort zetten maar dan zal onze relatie vertroebelen en zullen elkaar veel veel minder zien in de toekomst.’
“Wie staat er op de eerste plaats in ons nieuw samengesteld gezin?” “Wie is voor jou de belangrijkste, mama?”. Met deze vragen wordt ik inderdaad meermaals geconfronteerd door mijn zoontje van 9 jaar. Samen met mijn partner vormen wij sinds 2 jaar een samengesteld gezin met mijn zoontje en zijn 2 zoontjes. Voor mij is de liefdesrelatie zeer belangrijk, maar natuurlijk evenredig de relatie met mijn zoontje en graag zou ik op termijn ook een relatie met zijn zoontjes kunnen opbouwen, maar mijn zoontje kan zich heel moeilijk aanpassen aan de nieuwe gezinsvorm. Hij eist al mijn aandacht en doet dat vooral op een negatieve manier waardoor hij mij met mijn rug tegen de muur zet (want hij maakt me dan heel boos door zo te treiteren) en het thuis vaak voor iedereen onaangenaam maakt. Hoe nemen wij dit opvoedkundig aan? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat hij zijn nieuwe plaats wil aanvaarden en zich thuis op termijn goed gaat voelen. Zijn plaats is inderdaad veranderd van een één op één relatie met mij naar een gezin waarin hij zijn mama moet delen met een partner en 2 kinderen. Het is niet fijn om te zien dat hij zich zo verzet. Hoe kunnen we hem helpen om de klik te maken? Hoe kunnen we negatief gedrag straffen en positief gedrag belonen zonder dat hij zich nog meer afgewezen gaat voelen.
Zoals het verhaal bovenstaand wil ik vermijden dat frustraties te hoog gaan oplopen bij iedereen op termijn.
Een samengesteld gezin is inderdaad een hele uitdaging, maar ik streef ernaar om de liefde vanuit onze liefdesrelatie te kunnen laten doorstromen naar de kinderen, maar helaas zijn er door de vele verwikkelingen vaak veel wolken voor de zon…
groetjes
Dag Anneleen, dank voor je verhaal.
Liefde, betrokkenheid en afgestemd zijn op je kind hoeft niet in strijd te zijn met het stellen van grenzen of het vragen van respectvol gedrag. Om op die manier een ouder te zijn voor je zoon, lijkt het me dat je te leren hebt met je boosheid om te gaan als hij je treitert. Zo kan je present blijven en een liefdevolle, begrenzende ouder zijn. Je zoon heeft dat nodig. Het is aan de ouder om het kind op die manier in het samengesteld gezin te gidsen.
Wens je hier hulp bij, aarzel dan niet mij te contacteren voor een afspraak.
Veel succes! Cindy
Beste Cindy,
Ik heb anderhalf jaar een lat relatie met een man. Ik heb 2 kinderen en hij ook 2. Zijn kind heeft erg veel moeite met scheiding en het idee dat zijn vader leuke dingen zou kunnen gaan doen met mijn kinderen en hem dan minder aandacht zou geven. Wat overigens geen sprake van is. Nu heeft mijn vriend meerdere malen tegen zijn zoon en ook tegen mij gezegd dat zijn zoon altijd boven mijn kinderen zou staan. Maar is dat nu wel een juiste instelling? Als je een samengesteld gezin zou worden zou je dan niet moeten proberen om de kinderen gelijkwaardig te behandelen?
Gr. C
Beste C., dank voor je vraag. Ik schrijf er dit voorjaar waarschijnlijk een artikel over. Dus hou je mailbox in de gaten! groetjes, Cindy
Dit artikel doet me zoveel deugd en geeft me hoop om misschien te kunnen ontwaken uit mijn nachtmerrie en is mijn leven misschien toch nog niet voorbij. Ik maak graag een afspraak!
Hoi Cindy,
Ik (27j) ben sinds 8 maanden samen met mijn nieuwe vriend (34j). Hij heeft een dochter (4j) we wonen nog niet samen.
Het contact tussen mij en zijn dochtertje gaat erg goed.
Er is een ding dat me dwars zit en dat is dat mijn vriend een paar keer gezegd heeft dat zijn dochter altijd nummer 1 zal zijn. ik snap natuurlijk dat zijn dochter erg belangrijk voor hem is, maar persoonlijk vind ik in eerste instantie al niet dat hij onze relatie met de vader-dochter relatie kan vergelijken. En mij daarbij letterlijk altijd op een 2e plek neer zet. Want hij zal (als het goed is) met mij de rest van zn leven zijn, en zijn dochter zal op een gegeven moment haar eigen leven gaan leiden.
Ik vind niet eens dat hij daar een keuze in hoeft te maken, we maken beiden deel uit van zijn leven en het is een ander soort relatie. Maar door te zeggen dat zij altijd nummer 1 zal zijn, krijg ik het gevoel dat wat er ook gebeurt, ik altijd degene ben die er alleen voor staat of zal zijn mocht er iets voorvallen waarin een keuze gemaakt moet worden. Beide relaties zijn even belangrijk, lijkt mij.
Als ik de moeder van zijn kind zou zijn, dan maak je toch ook geen keuze?
Ik heb trouwens nooit problemen gehad met het feit dat hij een dochter heeft, en daar ook nooit een probleem van gemaakt.
Groetjes!
Dag Cindy
Ik wil mijn vraag aan je stellen omdat ik je antwoorden op voorgenoemde problemen heel goed onderbouwd en genuanceerd vind.
Ik heb nu 8 jaar een relatie en ondertussen zijn mijn partner en ik ook verloofd. Zijn oudste zoon is 30 en mijn dochter is 11 (er is negen jaar verschil tussen ons).
Mijn dochter heeft een goede relatie met mijn vriend. Zijn zoon heeft het heel moeilijk met onze relatie. Hij heeft er ook zelf voor gekozen om geen contact meer te hebben met zijn moeder omdat de scheiding heel abrupt en explosief is geweest en hij zijn mama ziet als de oorzaak hiervan. Hij heeft het dus nog steeds moeilijk met de scheiding en als gevolg hiervan en het feit dat hij heeft gebroken met zijn moeder, kan hij onze nieuwe constellatie niet aanvaarden. Hij wilt exclusiviteit met zijn vader en kan zijn vader niet zien als een wederhelft die ook verder evolueert in het leven met een nieuwe partner. In veel situaties mondt dit uit in een strijd tegen mij. Ik heb altijd geprobeerd om me heel neutraal en begripvol op te stellen maar heb mijn partnerplaats naast mijn vriend wel kunnen waarborgen.
Deze situatie heeft ons als koppel heel sterk gemaakt, en dat lijkt de zoon des te meer te ergeren waardoor hij gemeen wordt tegen mij, vaak ook waar familie en/of vrienden bij zijn.
Zijn papa heeft geprobeerd om een diepgaander gesprek aan te gaan maar de zoon wimpelt elke verantwoordelijkheid af en probeert in de slachtofferrol te blijven.
Mijn vriend kan goed dit soort gesprekken voeren, maar is machteloos omdat zijn zoon letterlijk wegloopt hiervan.
Kan u ons tips geven hoe we hier best mee omgaan om hem te kunnen open stellen?
Alvast heel erg bedankt voor uw reactie
Mvg
Hanne
Het is heel moeilijk om open gesprekken met hem te hebben en mijn partner beaamt dit.
Dag Hanne,
Dat kan zeker. Jullie zijn welkom voor een gesprek in mijn praktijk.
Hartelijke groeten, Cindy
Beste Cindy,
Op zich hebben mijn vriend en ik een weg gevonden met mijn dochter van 16, en mijn vriend zijn dochter 14 en zoon van 9 jaar oud. We hebben 5 maanden geleden samen een dochtertje gekregen. We weten samen welke aanpak per kind handig is om uit te voeren. En we hebben ook goed de taken verdeeld.
Het enige waar we tegen aanlopen is dat zijn ex enorm zijn kids belast met jaarplanning met de kinderen bespreken, weekend probeert vol te boeken als ze bij ons zijn.
En met name zijn dochter te belasten met haar boosheid, jaloezie en dingen vertellen uit het verleden wat tussen papa en mama is gebeurt. En via hun dochter probeert dat ze in mijn vriend zijn weekend gaat logeren elders.
Hoe kan hij als vader en ik als vriendin van haar vader het beste ermee omgaan.
Want ze is heel loyaal naar haar moeder wat logisch is en dit niet ziet. Wat ons bijna elk weekend in een lastig pakket brengt.
Wij willen beide haar moeder niet afvallen tegen over mijn vriend zijn dochter. Moeder wil ook niet in gesprek met mijn vriend.
Hopelijk heb je een advies.
Groetjes a
Hi Cindy! Pracht stuk! Ik heb mijn vriend 2,5 geleden ontmoet. Hij heeft 2 dochters van 9 en 11. We zijn door omstandigheden best snel (na 5 maanden) al samen gaan wonen. Ik dacht, dat doen we wel even. Niet te bedenken dat ik eigenlijk gewoon steeds meer een tijdbommetje zou worden. Mijn gevoelens kon ik totaal niet plaatsen en wist ook niet dat ik dat in mij had. Ik ben pas sinds een half jaar mezelf gaan inlezen. Alles valt op z’n plekje. Maar daarentegen is er ook veel stuk gegaan. Voor mij is bijv als 35 jarige jonge vrouw een kinderwens belangrijk. ‘Ja maar ik heb er al 2’, ‘je moet eerst mijn kinderen accepteren’ er kwam van alles voorbij. Ik vind het bijv moeilijk op vakantie te gaan keer op keer zonder iets van ‘mezelf’. Elke keer blijft het lastig het daarover te hebben.