Heel wat van het gekibbel van partners die een samengesteld gezin runnen gaat over de volgende vraag:

Wie staat op de eerste plaats: de nieuwe partner(relatie) of de (stief)kinderen?

De standpunten zijn doorgaans als volgt verdeeld:

De stiefouder die zelf geen kinderen heeft vindt meestal dat de partnerrelatie op de eerste plaats mag staan. Of – om het te nuanceren – deze vindt dat de partnerrelatie bij momenten wel eens op de eerste plaats mag staan, ook als de kinderen er zijn.

Concreet levert dat situaties op waarin de stiefouder het logisch vindt dat er bijvoorbeeld eens een babysit ingeschakeld wordt in de week dat de kinderen er zijn, zodat het koppel naar het theater of iets dergelijks kan.

Argumenten die hierbij aangehaald worden:

“Jouw kinderen mogen best zien dat je voor mij gekozen hebt en met mij gelukkig bent.”

“Het is niet gezond voor je kinderen om je zo op te offeren. Ze moeten hun plek kennen.”

“Ik doe zo veel voor hen en geef al zo veel toe. Ik heb het recht om daar iets voor terug te krijgen.”

“Ze komen heus niets tekort.”

De gescheiden ouder – partner van bovenstaande – toont al dan niet begrip voor het standpunt van zijn of haar partner, maar heeft eerder de neiging om zich af te stemmen op de kinderen. Zeker naarmate de stiefouder meer klemtoon wil leggen op de partnerrelatie.

Veel gebruikte argumenten hierbij zijn:

“Mijn kinderen hebben al zo veel meegemaakt; het is belangrijk dat is hen een stabiele thuis bezorg en er voor hen ben.”

“Ik zie mijn kinderen al zo weinig.”

“In de kinderloze weken hebben we tijd om samen dingen te doen. Je wist toch dat ik kinderen heb?”

 “In mijn vorige relatie was ik erg afhankelijk. Dat zal me nu niet meer overkomen. Ik laat me niet meer dicteren door een partner wat ik moet doen of laten.”

Dan zijn er natuurlijk ook nog mensen die zowel stiefouder als gescheiden ouder zijn. Het standpunt dat zij innemen verschilt per situatie. Enkele getuigenissen:

“Mijn partner heeft gemakkelijk spreken: haar kinderen zijn bijna altijd bij ons, maar ik zie die van mij slechts 1 weekend om de veertien dagen. Als zij er zijn wil ik echt geen compromissen sluiten. Ik wil er echt voor hen zijn.”

“Kinderen moeten hun plaats kennen. Dat heb ik geleerd uit mijn vorige relatie toen ik ook een nieuw samengesteld gezin vormde. Mijn dochter vond mijn toenmalige partner maar niks en ik liet me daardoor beïnvloeden omdat ik bezorgd was om haar en me schuldig voelde. Ze ging samen met ons uit eten en als ze er geen zin in had, annuleerde ik onze zaterdagmiddaguitstap. Uiteindelijk liep die relatie op de klippen. Ik heb mijn lesje wel geleerd. Nu heb ik terug een nieuwe partner en ik heb mijn dochter heel duidelijk gezegd: ‘ik kies voor deze man, je mag dat leuk vinden of niet, ik zal er voor jou zijn, maar ook voor hem.’ Vanuit die optiek vind ik dat de partner op de eerste plaats staat. Of eigenlijk: dat ik op de eerste plaats sta en mijn eigen keuzes mag maken. Kinderen heb je niet om te blijven pamperen, ze moeten uiteindelijk zelf het leven aankijken en hun weg gaan. Mijn huidige partner heeft zelf ook een dochter, maar laat zich erg door haar en zijn schuldgevoel beïnvloeden, zoals ik dat vroeger deed. Ik probeer hem uit te leggen dat dat niet gezond is, maar hij luistert niet. Ik voel me zo machteloos en gefrustreerd hierdoor.”

“Mijn kinderen hebben het veel moeilijker dan zijn kinderen. Dat komt omdat er heel veel conflicten zijn met mijn ex-man en de kinderen daar onder lijden. Op vrijdagavond als er gewisseld wordt en ze weer bij ons zijn, zijn ze onrustig en soms echt onhandelbaar. Bij zijn kinderen loopt dat zo niet. Ik vind dat zelf heel jammer en wou dat het anders was. Als mama wil ik er dan echt voor hen zijn. Ik wil  hen de tijd geven om weer thuis te komen. Maar mijn man vindt dan dat ik te toegeeflijk ben en hem en zijn kinderen niet meer zie staan op zulke momenten.”

Hoe zit het nu? Wie heeft er gelijk?

Om deze vraag te beantwoorden wil ik eerst kijken hoe deze vraag zich stelt in een traditioneel gezin.

Als een koppel kinderen krijgt, is het logisch dat veel van de tijd en aandacht naar de kinderen gaat. Het is echter niet zo dat al de aandacht altijd naar de kinderen kan gaan. Het is nodig dat ook de partnerrelatie voeding krijgt en dat het koppel kinderloze tijd inlast. Zoniet zijn ze alleen maar ouders en niet langer geliefden. Dat blijkt een uitstekend recept voor relatieproblemen. ‘Wij leefden als broer en zus’ hoor je dan. Voor de kinderen werkt dat prima, maar het is doorgaans niet voldoende.

In een traditioneel gezin is het om die reden zo dat partnertijd ook in het belang is van de kinderen. Ouders laden zo hun batterijen op en dit komt het gezin ten goede.

In een samengesteld gezin liggen de kaarten anders. Partnertijd komt de niet-gezamelijke kinderen niet altijd ten goede. Zeker als deze kinderen problemen hebben met de scheiding of als ze zich niet veilig voelen door de nieuwe gezinstoestanden of hun ouder missen, hebben ze hierin extra aandacht en ondersteuning nodig. Die geef je niet door een avondje uit met je partner.

Toch is het in een samengesteld gezin ook zo dat het niet gezond is dat er geen aandacht  naar de nieuwe relatie gaat. Anders spreek je van een één-oudergezin met een stiefouder als een vijfde wiel aan de wagen. Ik heb nog nooit een stiefouder ontmoet die tevreden is met die rol en ik hoop er ook nooit één te ontmoeten.

Dubbel fundament

In een traditioneel gezin is het fundament de partnerrelatie. De kinderen komen uit die partnerrelatie voort en hebben er baat bij dat er af en toe aan dat fundament gesleuteld wordt. De partnerrelatie en het ouderschap liggen bij dezelfde personen.

In een samengesteld gezin bestaat het fundament uit zowel de partnerrelatie als de ouder-kindrelatie. Beide relaties vragen exclusieve aandacht.

Trachten antwoorden op de vraag welke relatie het belangrijkste is levert in mijn ogen alleen maar verliezers op. Beide relaties zijn belangrijk.

Vervang de vraag ‘wie staat op de eerste plaats’ dus door ‘wie staat wanneer op de eerste plaats?’.

Pas als ieder het gevoel geeft dat er plaats is, dat er exclusieve aandacht is, dat ‘ie belangrijk is, zal er rust komen.

Twee veel voorkomende problemen:

  1. Een stiefouder die niet aanvaardt dat hij deel uitmaakt van een nieuw samengesteld gezin en zich niet neerlegt bij het feit dat ook de ouder-kindrelatie deel uitmaakt van het gezinsfundament, gedraagt zich niet als volwassene. Hij komt op de kind-plek te staan zodra hij begint te eisen dat ook met zijn behoeften rekening gehouden wordt.
  2. Een gescheiden ouder die alleen maar afgestemd is op de noden van het kind en daarin geen ruimte maakt voor de nieuwe partner heeft niet zelden kinderen die op de partnerplek staan. Dit is zeer schadelijk voor kinderen en maakt het onmogelijk voor de stiefouder om de juiste plek in te nemen.

Dit is mijn advies

Realiseer je dat je in een nieuw samengesteld gezin woont en dat je met een dubbel fundament zit. Maak voor elke relatie op het gepaste moment ruimte.

Erken dit hardop ten aanzien van elkaar zodat je niet hoeft verstrikt te geraken in een onbewuste concurrentieslag tussen de partnerrelatie en de ouder-kindrelatie.

Hoe zien de relaties er uit in een goed ontwikkeld samengesteld gezin?

Een samengesteld gezin waar rekening gehouden wordt met zowel de ouder-kindrelatie als de partnerrelatie, kan een goed functionerend gezin worden waar ieder zich thuis voelt, zichzelf kan zijn en zich kan ontplooien.

Een gescheiden ouder die zich – naast de zorg voor de kinderen en de effecten van de gezinswijziging op hen – laat verrijken door een liefdesrelatie kan een gelukkige ouder zijn. Kinderen profiteren daar op hun beurt weer van.

Deze gescheiden ouder zal altijd in het midden van de relaties zitten; hij maakt immers zowel deel uit van de ouder-kindrelatie als van de partnerrelatie. Dit noemen we de insider. Na verloop van tijd hoeft hij zich echter niet meer zo verscheurd of als tussen twee vuren te voelen: hij kan opkomen voor zijn eigen behoeften en aangeven dat hij merkt dat aan hem getrokken wordt.

Een stiefouder die respect heeft voor de ouder-kindrelatie verdient respect en verdient een plek. Het ouder-kindsysteem dat zich gerespecteerd voelt laat al gemakkelijker een stiefouder toe. Wanneer zal een stiefouder dit kunnen doen? Als hij het gevoel heeft dat er ook exclusieve aandacht is voor hem en de relatie waarvoor hij het allemaal doet, de partnerrelatie.

Hier speelt dus een vicieuze cirkel die zowel positief als negatief kan uitdraaien.

Zit het dubbele fundament goed, komt ruimte voor een systeem van 3 partijen, het niveau van het samengesteld gezin. Op dat niveau hoeft een stiefouder zich niet langer te zitten verkommeren als outsider. Hij blijft buitenstaander ten aanzien van de ouder-kindrelatie, maar maakt naast een vervullende partnerrelatie 100% deel uit van het level van het samengesteld gezin. Dat kan een heerlijk, warm, verrijkend level zijn.

Leven in een samengesteld gezin vraagt maturiteit

Omdat de structuur van het nieuw samengesteld gezin anders is, klopt je buikgevoel over de relaties niet altijd. Als je jezelf een speelbal laat zijn van die gevoelens en bijbehorende impulsen dan is het alsof je streeft naar een traditioneel gezin. Dat zal je ALTIJD zuur opbreken omdat je geen traditioneel gezin BENT.

Leven in een nieuw samengesteld gezin vraagt dus zowel van jou als van je partner om te leren omgaan met je gevoelens en impulsen. Enerzijds is het goed je gewaar te zijn van die impulsen omdat ze je helpen problemen aan te kaarten, maar anderzijds is het belangrijk je hoofd erbij te houden en je geen marionet te laten zijn van die impulsen.

Dit vraagt maturiteit. Niemand wordt echter volwassen geboren; de relaties en confrontaties in je leven leren je de nodige lessen om steeds meer maturiteit te ontwikkelen.

Cindy Schepers

Pin It on Pinterest

Share This