‘Als ik nog één keer hoor dat vakantie ontspannend moet zijn, krijs ik.’
Daar sta je dan, in de supermarkt aan de Franse kust. Je partner lacht ongemakkelijk naar zijn dochter nadat het meisje snauwend haar chips op de band smijt.
Je hele lijf verstrakt. Je zou er iets van willen zeggen, maar slikt je woorden in. ‘Ze is gewoon moe van de reis,’ mompelt hij terwijl hij zijn schouders ophaalt en snel over je rug aait.
De spanning zit al de hele ochtend onder je huid. Niet om de chips: het wringt om alles wat niet gezegd wordt. Om wat getolereerd wordt. Het verdoezelen en gepamper. Je probeert te focussen op je ademhaling, maar merkt dat heel je lichaam stijf staat van stress.
Na deze vakantie heb ik vakantie nodig… huh?!
Op stap met je samengesteld gezin kan voelen als een kramp.
Niet omdat het objectief zo dramatisch is, maar omdat het zo anders voelt dan wat je had gehoopt. Dan wat je nodig hebt. Je voelt je buitengesloten, overbodig of belast. Of juist verantwoordelijk voor iedereen.
Steeds vaker meen je te zien: dit werkt niet. Je kijkt naar andere gezinnen op het strand of aan de ontbijttafel naast je. Het contrast steekt. Waarom lukt het bij hen wél? Waarom schiet ik voortdurend tekort?
Je bent daar met je partner. Allebei vanuit je eigen plek, maar met dezelfde intentie: je wilt dat het werkt. Je wil dat je ontspant. Dat HET ontspant. Tot elkaar komt. Elkaar begrijpt en aanvoelt. Dat jullie mooie herinneringen maken.
Het lukt niet.
Als ouder probeer je de vrede te bewaren. Je wilt het iedereen naar de zin maken: je kinderen, je partner, je ex. Dat lukt niet of nauwelijks; het gaat ten koste van jezelf. Terwijl je de chips afrekent, twijfel je: moet je je dochter corrigeren of juist beschermen? Moet je kiezen? Of vooral zwijgen en wachten? Vanbinnen ben je verscheurd. Je schakelt voortdurend tussen twee liefdes die allebei om jouw goedkeuring lijken te vragen.
Als plusouder sta je er buiten. Je voelt je verantwoordelijk voor je aanwezigheid; je positie is onzeker. Je weet niet of je iets mag zeggen, en als je het doet, kijkt iedereen je boos aan. Je houdt je in, slikt woorden weg en voelt de afstand groeien. Je probeert steun en toeverlaat te zijn voor je lief, zonder de kinderen tegen je in het harnas te jagen. Je wil begrip van je partner, maar krijgt dat niet uitgelegd. Nee, die aai over mijn rug voelt niet als steun… eerder als het snoeren van mijn mond.
Het ligt niet aan jou. Het ligt aan het samengesteld gezin.
Vakantie legt bloot wat je misschien liever niet ziet. Bovendien reist het verleden mee. Je ex-partner, eerdere scheidingen, ervaringen van falen of tekortschieten: ze zijn deel van je levensverhaal. Je kunt ze niet wegwerken, je kunt ze alleen anders leren dragen. En dat kan zo uitdagend zijn.
Joris, plusvader van twee pubers:
‘Ik zie haar worstelen tussen haar kinderen en mij. Ik voel me schuldig en ongemakkelijk,
alsof ik hun band verstoord heb door hier te zijn.’
Michèle, moeder en partner:
‘Alles wat ik doe is fout. Voor hem ben ik niet streng genoeg, voor m’n zoon ben ik ineens té streng.
Soms denk ik: zoek het uit samen, ik ben hier weg.’
Waarom voelt vakantie als de ultieme relatietest? Omdat de vrije tijd jullie systeem zichtbaar maakt. Ineens zijn al die subtiele verschillen tussen de twee deelgezinnen levensgroot duidelijk. Hoe je eet, hoe laat iedereen naar bed gaat, hoe de kinderen je partner bespelen. Alles wat thuis verstopt zit achter routine, komt out in the open.
Wat je fundamenteel niet kan oplossen is de structuur van jullie relaties. In een samengesteld gezin lopen de lijnen anders. Er zijn insiders en outsiders (Wil je hier meer over weten? In mijn boek ga ik dieper in op hoe die dynamiek tussen insiders en outsiders exact werkt.). De ouder heeft een natuurlijke bloedband, de plusouder moet telkens opnieuw de verbinding zoeken.
Dit verschil verdwijnt nooit en heeft verregaande gevolgen. Het reist altijd met jullie mee. Het wordt zichtbaar tijdens het schooljaar bij stress en drukte… én tijdens vakanties, wanneer iedereen dicht op elkaar zit en vaststelt dat de realiteit in niks lijkt op die prachtige verhalen in je Insta-feed.
Spanningen bij kinderen
Kinderen en jongeren voelen deze dynamiek feilloos aan. Ze hebben er nog minder woorden voor dan wij volwassenen. Bovendien dragen zij hun eigen spanning en loyaliteitsconflicten: hoe dichter bij de plusouder, hoe schuldiger ze zich kunnen voelen tegenover de afwezige vader of moeder. Hoe confronterend ook het besef: zoals vroeger wordt het niet meer.
Sam, 14 jaar:
‘Waarom moet zij altijd mee? Het was altijd prima met papa en ons.
Nu is alles ingewikkeld.’
Elisa, 10 jaar:
“Ik weet niet goed hoe ik me moet gedragen als we met mama haar vriend en zijn kinderen zijn.
Ik wil me gewoon op mijn gemak voelen”
Kinderen testen ook al graag eens uit. Kan ik vertrouwen op deze nieuwe volwassene? Tot waar kan ik gaan? Blijft hij of zij er alleen tijdelijk? Kiest mijn moeder of vader nog wel voor mij?
Misschien doet precies dát zoveel pijn: vakantie legt bloot hoe de dynamiek van insiders en outsiders werkt, hoe diep het verlangen is om erbij te horen en hoe kwetsbaar het voelt om telkens opnieuw die verbinding te moeten zoeken. Het maakt duidelijk hoeveel verdriet en ongemak onder de oppervlakte leeft, juist op momenten die ontspannend zouden kunnen zijn.
De uitnodiging
Terug naar de supermarkt aan de Franse kust.
In plaats van zwijgend door te lopen, of achteraf ieder op je eiland te zitten zwelgen in je grote gelijk, zou je elkaar even toe kunnen fluisteren.
‘Ik voelde me daar zo alleen. Alsof ik niets mocht zeggen en tegelijk alles voelde.’
Of: ‘Ik zag je kijken, en ik weet dat jij het ook lastig vond. Ik probeer haar te begrijpen, maar ik zie ook jouw spanning.’
Kleine woorden. Geen verwijten, geen oplossingen. Gewoon erkenning. Elkaar even raken op die plek waar het schuurt. Daar, precies daar, ontstaat verbinding.
Als je met trillende handen bij dat campingkraampje staat, haal dan diep adem en weet: dit ligt niet aan mij. Dit is het samengesteld gezin.
Precies dát is het begin van iets nieuws.
Zie de vakantie niet louter als ontspanning op commando. Of als een test of jullie het wel leuk kunnen hebben samen. Zie de rauwe, gespannen momenten als een uitnodiging om elkaar echt te zien. Niet als mislukking, maar als kans op verbinding en betere afstemming.
Ik wens je toe dat je daartoe aarzelend wat verdere stappen mag zetten deze zomer.
Hulp nodig?
Neem contact met me op voor een verkennend gesprek.
Ik kijk graag samen met jou en je partner hoe ik jullie kan helpen het koppel te worden dat al deze uitdagingen in alle rust kan leren dragen.
Fijne zomer!
Cindy