“Mijn partner en mijn dochter spreken niet meer met elkaar. Lang heb ik dit proberen oplossen door tussen hen te bemiddelen; ieders goede bedoelingen naar elkaar toe te vertalen. Dat heb ik nu opgegeven. Klopt het dat dit soms het hoogst haalbare is in het samengesteld gezin? Dat je naast elkaar leeft? Dat je elkaar laat en ieder zijn eigen ding doet? Mijn partner vindt het prima zo. En ook mijn dochter vindt het een stuk gemakkelijker nu haar stiefmama haar met rust laat.”

De stress van de insider

Deze vraag komt van een vader in een samengesteld gezin. Als begeleider kom ik deze vraag in allerlei gedaanten tegen.

Zoals je misschien weet neem je als ouder de positie in van insider wat betreft de relatie met je kind en partner: je hebt een primaire relatie met hen allebei.

De positie van insider voelt lang niet altijd aangenaam. Integendeel: machteloosheid, een permanent gevoel van falen en schuld, tussen twee vuren staan, verscheurdheid zijn woorden die genoemd worden wanneer ik peil naar hoe het voelt op die plek in het gezin.

Als spilfiguur wil je natuurlijk niet liever dat ieder gewoon goed met elkaar overweg kan. Dat blijkt niet altijd zo te zijn en dat raakt natuurlijk enorm.

Logisch en menselijk.

Strategieën

Om problemen op te lossen, lastige gevoelens te temperen of als schamele poging om tot harmonie te komen, gaat de insider-ouder al eens over tot één van deze strategieën:

1. Die van het proberen aan elkaar lijmen. Door te pleasen of te bemiddelen. Ze hopen dat op die manier door de scherpe kantjes er van af te veilen ze uiteindelijk toch wel tot een harmonieus samenleven te komen.

Doodmoe worden ze ervan, want dit lukt eigenlijk nooit echt helemaal, zoals ook blijkt uit het verhaal van de man uit het voorbeeld.

2. Die van de conflictvermijding. Kop in het zand. Je neerleggen bij de situatie. Het uit de weg gaan, het er niet over willen hebben.

Gevolg: geen gedoe of emoties kunnen verdragen. Want dat zou de fragiele status quo wel eens onderuit kunnen halen. Meestal leidt deze houding ertoe dat de andere partij juist met heel veel emoties komt te zitten. Logisch, want er zijn dingen die niet gevoeld, gezegd of gedaan mogen worden en dat gaat dan heel erg de dynamiek en sfeer bepalen.

Een variant hierop: ‘Partner en kind, zoeken jullie het lekker zelf even uit. Ik ga [een pint drinken].’

Of deze: ‘Laat het ons positief en gezellig houden… samen leuke dingen doen.’

3. Bezwijken onder de druk en partij kiezen voor de ene of de ander.

• Vóór het kind en tegen de nieuwe partner, onder het motto: ‘Je wist dat ik kinderen had, stel je niet aan, doe volwassen, geen commentaar aub, bemoei je niet, voel niks en vind niks.’

• Of vóór de nieuwe partner en tegen het kind. Onder het motto: ‘dit is mijn leven, bevalt het je niet ga dan maar naar [je moeder], ik heb recht op een eigen leven, je hebt je te voegen. Punt, andere lijn.’

• En soms is het zelfs zo dat een ouder telkens openlijk voor de tegenpartij kiest: bij de partner vertegenwoordigt ie de stem van het kind, bij het kind verdedigt hij zijn relatie. Resultaat: iedereen ongelukkig, ouder incluis.

De strategie van het partij kiezen leidt gemakkelijker tot relatiebreuken, een machtsonevenwicht of tot taboe-onderwerpen en dus een slechte sfeer in huis. Soms word de ouder ook letterlijk gevraagd om partij te kiezen of wordt een ultimatum gesteld.

Soms is één strategie dominant, soms wisselen ze elkaar af. Soms zijn mensen zich bewust van hun strategie, soms zijn ze er onbewust aan overgeleverd. Vandaar dit artikel: ik hoop je hiermee bewust te maken zodat andere keuzes mogelijk worden.

Gemiste kans?

Ik kom even terug op de vraag van de man uit het voorbeeld. In zijn gezin zijn ze van bemiddelen naar conflictvermijding gegaan. Mogelijk is dit iets waar hij zich wil bij neer leggen, als dit er voor zorgt dat hij maar niet gedwongen wordt partij te kiezen; iets wat vele ouders vrezen.

Wie ben ik om te zeggen dat dat niet mag? is mijn eerste reflex.

Tegelijk vind iets in mij dit jammer. Een gemiste kans zelfs. Want ja, ik geloof dat er meer in zit. Dat we het beter kunnen hebben. Sterker nog, ik zou het iedereen toewensen om voor meer te gaan!

Hart en ruggengraat

Wat er in mijn ogen nodig is, is om zowel hart als ruggengraat te kweken en te tonen:

Een groot hart, in de zin van dat ouders best mogen meeleven met alle partijen. Te onderkennen dat het niet gemakkelijk voor ze is. Niet technisch de woorden opzeggen ‘dat je het begrijpt’, als een truckje dat je geleerd heb, maar open, betrokken en authentiek:

• Voor je kind: erkennen en laten voelen dat het al zoveel veranderingen doorgemaakt heeft, dat het niet om die scheiding en het nieuwe gezin gevraagd heeft, dat het de ouder nodig heeft op zijn eigen manier. Kan je aan het kind laten voelen dat je er bent? Dat je bereid bent te luisteren naar wat het kind echt nodig heeft om te kunnen zakken in dit gezin? Kijk eens bij jezelf, beste ouder, hoe dit voor je is wat ik hier van je vraag en wat je nodig zou hebben om dit echt te gaan doen.

• Voor je partner: dat leven met een kind van een ander echt niet altijd gemakkelijk is, zeker niet als dat kind de deur dicht houdt of de ex-partner allerlei rariteiten uithaalt. Dat je niet echt kan weten hoe het is om in de schoenen van je partner te staan, omdat elk stiefouderschap uniek is. Laten voelen dat je er bent, dat je partner belangrijk voor je is. Met warmte in je blik uitzoeken hoe je jouw partner kan helpen om te kunnen landen in zijn of haar rol.

• Voor jezelf: dat de positie van insider niet gemakkelijk is, dat je voor de liefde gaat, dat je moed vertoont doordat je iets anders doet dan wat je gut feeling je influistert, dat het eng is om iets van elkaar te verwachten, om je waarheid te spreken en zichtbaar te worden.

(Voor een duidelijk begrip: de volgorde van deze opsomming is hier van geen betekenis. Het gaat over een groot hart naar alle partijen tegelijkertijd).

EN een sterke ruggengraat:

• Ten aanzien van het kind: dat het kind dit allemaal niet leuk hoeft te vinden EN dat dit wel de nieuwe partner is waarvoor jij als ouder gekozen hebt. Dat je als ouder ook iets van het kind verwacht. Namelijk: beleefd en respectvol zijn, stief of niet.

• Voor de partner: dat dit om jouw kind gaat. Dat je partner jouw kind niet noodzakelijk in het hart hoeft te sluiten, maar ook hier: beleefd en respectvol zijn. Een minimale acceptatie dat jij kinderen hebt uit een eerdere relatie is nodig.

• Voor jezelf: dat het logisch is dat je angst hebt om zo je stem te laten horen en dat je angsten je leven niet hoeven te bepalen. Angsten horen er bij. En we kunnen onze moed aanspreken en angst niet langer de regie over ons leven te geven.

Laat elkaar niet los

Ik vind dat we echt wel iets van onszelf mogen vragen in onze relaties. En ja, natuurlijk hebben we het allemaal druk en zijn we moe en houden we niet van conflict en zijn we dit gedoe grondig beu.

Ik vind dat ouders veel meer hun stem mogen laten horen, net OPDAT het gedoe zou stoppen en er harmonie en rust zou komen. Niet vanuit partij kiezen en de ander op zijn plaats zetten, maar zichtbaar zijn in wat je verwacht van elkaar. Met een open hart, in dialoog, luisteren naar wat de ander nodig heeft om ‘de stief’ te kunnen aanvaarden.

Niet dat je het in oppervlakkige dingen moet gaan zoeken als ‘ze moeten altijd hun kamer opruimen en dan pas voel ik me gerespecteerd’. Nee, voorbij het praktische. De ander aanvaarden. De situatie aanvaarden zoals die is. Er om huilen eventueel, als dit niet is wat je verwacht, gedacht of gehoopt had. Maar – als je met elkaar verder wil – te aanvaarden dat dit het is.

Beste ouder, laat je kind niet los, laat je partner niet los. Laat je stem horen! Jij bent de veilige figuur voor hen in dit geheel. Muis er niet onder uit. Ze hebben je nodig om elkaar te leren kennen, te leren aanvaarden en wie weet… misschien wel te gaan waarderen, ooit.

Natuurlijk is het tonen van een hart en ruggengraat geen garantie op succes. Soms zit een kind zodanig in de knel tussen beide ouders dat het zich niet kan openstellen. Maar voor je tot dat besluit over gaat, ga dan a.u.b. eerst de dialoog aan. Een echt gesprek. Laat jezelf voelen!

De rol van de plusouder

Voor ik dit artikel eindig, wil ik nog even de rol van de plusouder in het licht zetten. Want ik zie nu al de berichtjes binnenkomen in mijn mailbox met een boodschap als ‘helaas heeft mijn partner geen ruggengraat’.

Kortweg: de plusouder als slachtoffer van de conflictvermijdende, bemiddelende of partijkiezende partner.

Ik weet dat het voor plusouders niet gemakkelijk is. Ik ben er zelf een. Toch, beste plusouder, heb ook jij een eigen verantwoordelijkheid. Toon jouw ruggengraat EN jouw hart. Je hoeft niet alles te pikken wat er gebeurt, maar de deur dicht gooien, eisen of smeken, al is het heel vriendelijk… daarmee ga je echt niet tot liefde, verbinding en respect komen. En geef toe, dat is toch wat je wil, of niet soms?

Beste ouder en plusouder, laat elkaar dit artikel lezen. Ga de dialoog aan met elkaar. Er is dat kind uit een eerdere relatie. Dat vraagt de zorg en aandacht van de ouder. Er is de partnerrelatie. Het hoeft heus geen of/of te zijn.

Ga voor en/en!

Heb je hier hulp in nodig?

Wil je met mij aan de slag om hier meer inzicht in te krijgen? Dit echt te gaan toepassen? Kijk hier naar mijn actuele aanbod voor (plus)ouders en koppels >>>

Laat me zeker weten wat je van dit artikel vindt en laat hieronder je (anonieme) reactie.

Dank ook om dit artikel te delen met je netwerk!